Het vernieuwde Frans Hals Museum presenteert van 29 september 2018 tot en met 27 januari 2019 in locatie Hal aan de Grote Markt de internationale groepstentoonstelling Ruis!
Frans Hals, Anders. Frans Hals heeft de conventies van de portretkunst opengebroken. In het spoor van de destijds tegendraadse opvattingen van Hals brengt de tentoonstelling kunstwerken van hedendaagse kunstenaars samen die, net als Hals, de portretkunst van nu bevragen en uitdagen.
Frans Hals, Anders
Frans Hals heeft mensen op een unieke wijze verbeeld. Hals schilderde vrijer dan zijn tijdgenoten, zijn losse toets en de manier waarop hij de geportretteerde weergaf waren dynamischer en directer. Zijn vernieuwing zat niet alleen in de vorm maar ook in de inhoud. Zijn portretten verbeelden niet alleen rijke en machtige personen, voor wie het portretgenre tot dan toe gereserveerd was. Hals schilderde ook de alledaagse mens: een zigeunermeisje, Malle Babbe en een visserskind. Daarmee stelde hij bewust of onbewust ter discussie wie er geportretteerd werd en hoe.
Ruis op de lijn
Deze aspecten vormen het uitgangspunt van de tentoonstelling Ruis! Frans Hals, Anders. In vier hoofdstukken – levendigheid, verwachtingen, infiltratie en ruis – toont de tentoonstelling werk van hedendaagse kunstenaars die net als Hals de portretkunst uitdagen. Daarbij neemt, net als in de getoonde werken van Hals, de ruis op de lijn steeds meer toe. Door middel van karikatuur, ironie en het groteske, en door zowel utopische als dystopische beelden te scheppen, verkennen de kunstenaars de formele, culturele en politieke mogelijkheden van portretkunst in onze tijd.
In een tijd van social media – van profielfoto’s en selfies – is alles wat we online zeggen meteen gelinkt aan de manier waarop we ons visueel presenteren. Bovendien wordt in onze gepolariseerde samenleving verwacht dat we continu een kant kiezen en onze mening uiten, waarbij het innemen van een standpunt onmiddellijk gekoppeld wordt aan wie we zijn en waar we vandaan komen. In dit klimaat spelen identiteit en de representatie daarvan een steeds dominantere rol. De tentoonstelling reflecteert op deze hedendaagse conditie, en gaat, uiteindelijk, in het spoor van Frans Hals, op zoek naar ruis – momenten waarop verwachtingen, gewoontes en aannames verstoord worden.
Tentoonstelling
Reproducties van meesterwerken van Frans Hals vormen per hoofdstuk het vertrekpunt binnen deze presentatie. Belangrijke werken uit de hedendaagse kunstcollectie van het museum, zoals van Sarah Lucas, Pilvi Takala, Gillian Wearing, worden gecombineerd met werk van andere hedendaagse kunstenaars.
De schilderijen van Nicole Eisenman, Justin John Greene en Jacqueline de Jong in het eerste deel van de tentoonstelling hebben relateren aan de levendigheid van Frans Hals en vertalen het in social-utopische scenario’s. Zijn groepsportretten lijken wel snapshots. Van deze uitbundige doeken gaat de tentoonstelling over naar werken waarin vragen rond representatie centraal staan. Frans Hals stelde ter discussie wie er geportretteerd werd en op wat voor manier.
Kunstenaars als Xinyi Cheng gaan in op de vraag: wíe mag wíe uitbeelden en hoe? – een vraag die urgent is binnen het publieke debat rond een inclusieve samenleving. Het hoofdstuk infiltratie toont onder meer werk van Sarah Lucas, die net als Frans Hals, zichzelf toevoegt aan een groepsportret. Hals deed dat in het schuttersstuk De Officieren van de St. Jorisdoelen (1639), Lucas koos hiervoor een groepsportret van de voetbalclub Arsenal. In het afsluitende onderdeel van de tentoonstelling staat Hals’ Vastenavond (ca. 1616-17) symbool voor het toenemen van de ruis. Dit schilderij bevat een opeenstapeling van elementen in Hals’ schilderijen waarmee hij tegen de stroom van zijn tijd in ging en vormt daarmee het hoogtepunt van de tentoonstelling. Dit afsluitende onderdeel toont werk van onder meer Kiki Kogelnik, Siebren Versteeg en Özgür Kar.
Vanaf 13 oktober ook te zien: Frans Hals en de Modernen
Gelijktijdig aan de tentoonstelling Ruis! Frans Hals, Anders loopt in locatie Hof van het Frans Hals Museum de spraakmakende tentoonstelling Frans Hals en de Modernen. Hals ontmoet Manet, Singer Sargent, Van Gogh. In deze grote tentoonstelling brengt het museum de impact die Frans Hals had op baanbrekende schilders uit de 19e eeuw in kaart. Ruis! toont in het verlengde hiervan hoe hedendaagse kunstenaars in de voetsporen van Frans Hals treden.
Kunstenaars
Anna-Sophie Berger (AT), Vittorio Brodmann (CH), Xinyi Cheng (CN), Stephan Dillemuth (DE), Nicole Eisenman (US), Hamishi Farah (SO), Justin John Greene (US), Ivy Haldeman (US), Tom Humphreys (GB), Jacqueline De Jong (NL), Özgür Kar (TR), Kiki Kogelnik (AT), Sarah Lucas (GB), Perri MacKenzie (GB), Alan Michael (GB), Jill Mulleady (UY), Simphiwe Ndzube (ZA), Josip Novosel (HR), HC Playner (AT), Pilvi Takala (FI), Siebren Versteeg (NL) en Gillian Wearing (GB).
De tentoonstelling Ruis! is samengesteld door Melanie Bühler. Dit is de eerste tentoonstelling die zij vanuit haar functie als conservator hedendaagse kunst bij het Frans Hals Museum presenteert. In 2016 presenteerde het museum de groepstentoonstelling Inflected Objects #2 Circulation – Mise en Séance, die Bühler als gastcurator voor het museum samenstelde. De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door Mondriaan Fonds en Goethe-Institut Nederland.
Haarlemse Herfst
De opening van Ruis! op vrijdag 28 september valt samen met de Haarlemse Herfst. Haarlemse musea, kunstenaarsinitiatieven en galeries trappen die avond met een bruisend programma een weekend vol met hedendaagse kunst af. Op bijzondere, soms zelfs verborgen, locaties in het centrum van Haarlem zijn exclusief tijdens Haarlemse Herfst tentoonstellingen hedendaagse kunst te zien. Info: www.haarlemselente.nl.
