Restauratie ‘Regentessen’ van Frans Hals live te zien op zaal

0

Bij de tentoonstelling Frans Hals – Werk in uitvoering, te zien van 13 juni t/m 27 september in het Frans Hals Museum, kan de bezoeker de restauratie van Hals’ wereldberoemde Regentessen van het Oudemannenhuis ‘live’ bijwonen.

Voor de ogen van het publiek gaan de restauratoren van het museum in een atelier op zaal aan de slag met dit schilderij. Dit ‘werk in uitvoering’ is onderdeel van een expositie over de restauratie van de drie unieke en enige regentenstukken die Frans Hals schilderde. De bezoeker ziet de voortgang van dit grootse restauratieproject, de restauratiegeschiedenis en de (kunst)historische context van de schilderijen, en wordt bovendien deelgenoot gemaakt van een aantal bijzondere ontdekkingen.

Regentenstukken
Het Frans Hals Museum bezit het grootste aantal schilderijen van Frans Hals ter wereld en concentreert zich met deze tentoonstelling op een uitzonderlijk deel van deze verzameling: de regentenstukken. Die behoren tot de belangrijkste en meest invloedrijke schilderijen van de meester: de Regenten van het St. Elisabeths Gasthuis (1641), de Regenten van het Oudemannenhuis (ca. 1664) en de Regentessen van het Oudemannenhuis (ca. 1664). Regenten en regentessen waren bestuurders van liefdadigheidsinstellingen. Deze topstukken worden tussen 2014 en 2016 in het restauratieatelier van het Frans Hals Museum onderzocht en gerestaureerd. Het is ruim honderd jaar geleden dat zo’n grondige en uitgebreide restauratie van deze werken werd uitgevoerd.

Restauratie en onderzoek
De tentoonstelling laat drie stadia zien: voor, tijdens en na de restauratie. Bij aanvang van de presentatie is de restauratie van de Regenten van het St. Elisabeths Gasthuis voltooid; het schilderij wordt voor het eerst zonder vuile vernislagen en oude retouches aan het publiek getoond. De restauratie van de Regentessen van het Oudemannenhuis is halverwege en wordt op zaal verder uitgevoerd. De restauratie van de Regenten van het Oudemannenhuis bevindt zich nog in de voorbereidende fase: het onderzoek is volop gaande maar de behandeling is nog niet begonnen. Duidelijk is al dat ook dit schilderij sterk is verdonkerd. Oude na-tekeningen geven een indruk van het oorspronkelijke coloriet.

In de presentatie wordt ook aandacht besteed aan het onderzoek naar Hals’ regentenstukken. Daarbij zal worden ingegaan op de restauratiegeschiedenis van de schilderijen en hun oorspronkelijke verschijning. Diverse vragen en dilemma’s die bij het onderzoek, de restauratie en conservering van oude schilderijen aan de orde komen, zullen worden belicht. Hoe zagen deze schilderijen er vroeger uit? Wat is er veranderd? Hoe was Hals in staat zo expressief en trefzeker te schilderen? Wat voor materialen gebruikte hij en hoe bouwde hij zijn schilderijen op? Wat kunnen we doen om zulke kostbare schilderijen voor de toekomst te behouden? Tevens zal er aandacht zijn voor de fabelachtige schildertechniek van Frans Hals en de oorspronkelijke bestemming van de schilderijen in de verschillende regentenkamers.

Tentoonstelling ‘Werk in uitvoering’
Bij de tentoonstelling ‘Werk in uitvoering’ zijn de drie regentenstukken van Hals en het groepsportret van de regentessen van het St. Elisabeths Gasthuis door Johannes Verspronck te zien. Daarnaast worden ondermeer een reconstructie van de wandkaart die op de Regenten van het St. Elisabeths Gasthuis is afgebeeld, natekeningen door Wybrand Hendriks en Cornelis van Noorde, enkele historische boeken en archiefstukken en een oude doos met historisch restauratiemateriaal getoond. In de presentatie wordt met audiovisuele middelen extra uitleg verschaft over de restauraties en het onderzoek. Ariane van Suchtelen, interim conservator gedetacheerd vanuit het Mauritshuis, stelde de tentoonstelling samen.

De restauratie en presentatie worden mogelijk gemaakt door financiële steun van de BankGiro Loterij, de Vrienden van het Frans Hals Museum | De Hallen Haarlem, het Mondriaan Fonds, het Elisabeth van Thüringenfonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de Gemeente Haarlem.

Ook te zien in het Frans Hals Museum
Pavèl van Houten (Bergen op Zoom, 1984) realiseert naar aanleiding van de tentoonstelling Frans Hals – Werk in uitvoering een nieuw kunstwerk in het Frans Hals Museum. Hij zoomt in op het craquelé dat de huid van schilderijen kenmerkt. Met behulp van codes en tekeningen geeft hij hieraan een nieuwe waarde. Dezelfde aandacht besteedt hij aan deze tentoonstellingsruimte.

Tegelijkertijd in De Hallen Haarlem: O Muze!
De omvangrijke tentoonstelling O MUZE! Inspirerende personen in de moderne Nederlandse kunst sinds 1850 in De Hallen Haarlem laat van 6 juni t/m 30 augustus zien welke vrouwen en mannen belangrijke inspiratiebronnen waren voor de Nederlandse kunst vanaf 1850. Personen die inspireerden door hun lichaam, hun persoonlijkheid of hun uitingen. Schilderijen, fotowerken, films en ruimtelijke kunstwerken uit de 19e en 20e eeuw zijn te zien, aangevuld met opmerkelijke, hedendaagse voorbeelden. Van Kees van Dongen, Isaac Israels, Jan Sluijters en Carel Willink tot Gijs Frieling, Pavèl van Houten en Manon de Boer.